ανεμοκινητήρας

Διάταξη που εκμεταλλεύεται την κινητική ενέργεια του ανέμου για ποικίλους σκοπούς, όπως για να περιστρέφονται οι μυλόπετρες μύλου ή ελαιοτριβείου, για το ανέβασμα νερού, για την κίνηση γεννήτριας με σκοπό την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Ανάλογα με το όργανο επάνω στο οποίο ενεργεί απευθείας o άνεμος, o α. μπορεί να είναι με έλικα ή με τύμπανο. Στην πρώτη περίπτωση περιλαμβάνει έναν τροχό, που περιστρέφεται γύρω από οριζόντιο άξονα, επάνω στον οποίο είναι τοποθετημένα ακτινωτά τέσσερα ή περισσότερα πτερύγια και o οποίος στους τελευταίους τύπους προσανατολίζεται αυτόματα απέναντι στον άνεμο. Τα πτερύγια έχουν την κλίση των πτερυγίων του έλικα και έτσι ο άνεμος αναγκάζει τον τροχό να περιστρέφεται. Στη δεύτερη περίπτωση o άνεμος ασκεί τη δράση του σε ένα τύμπανο που στρέφεται γύρω από κατακόρυφο άξονα, εφοδιασμένο με σταθερά ή κινητά πτερύγια· στους α. αυτού του τύπου δεν χρειάζεται σύστημα προσανατολισμού, επειδή λειτουργούν με οποιαδήποτε διεύθυνση του ανέμου. Έναμηχανικό σύστημα μεταδίδει την κίνηση του τροχού ή του τυμπάνου στη διάταξη που επιδιώκεται να τεθεί σε κίνηση για να αντληθεί από αυτήν έργο. Οι α. προσαρμόζονται κατά κανόνα πάνω σε μεταλλικό πύργο, αρκετά ψηλό, ώστε τα ενδεχόμενα εμπόδια να μην ελαττώνουν την ένταση του ανέμου. Κατάλληλοι μηχανισμοί ρυθμίζουν την ταχύτητα του α. κατά τρόπο που να μην υπερβαίνει τα όρια ασφαλείας. Η χρήση α. είναι κατάλληλη όταν υπάρχει άνεμος με ταχύτητα από 7 έως 70 χλμ. την ώρα. Εκτός από μερικές παράκτιες περιοχές της Μεσογείου, οι α. χρησιμοποιούνται ακόμα με τη γνωστή μορφή των ανεμόμυλων στην Ολλανδία όπου πριν από μερικές δεκαετίες ήταν πολυάριθμοι. Σε αυτούς είχε ανατεθεί κυρίως το σημαντικό έργο της αποξήρανσης με χρησιμοποίηση αντλιών εκτεταμένων ζωνών χαμηλότερα από την επιφάνεια της θάλασσας, από τις οποίες το νερό δεν μπορούσε να αποχετεύεται μόνο του. Σήμερα, οι α. χρησιμοποιούνται συχνά στην ύπαιθρο για την άντληση νερού από τα πηγάδια ή και για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας που, με την αποταμίευσή της σε συστοιχίες συσσωρευτών (μπαταρίες), μπορεί να χρησιμοποιείται και όταν οι α. δεν κινούνται λόγω έλλειψης ανέμου. Με την ενεργειακή κρίση των τελευταίων χρόνων αναζωπυρώθηκε το ενδιαφέρον για τους α. και γενικά για την ενέργεια που μπορεί να παραχθεί από τον αέρα. Είναι εξάλλου δεδομένο ότι όλη η σύγχρονη ανάπτυξη των α. έγινε σε περιόδους που σπάνιζαν τα καύσιμα. Η έρευνα χρησιμοποίησε τη σύγχρονη τεχνολογία για την οικονομικότερη άντληση ενέργειας από τους ανέμους. Έτσι, το σύστημα το οποίο αποδείχτηκε πλέον σύμφορο είναι το ακόλουθο: έλικας με δύο πτερύγια, οριζόντιος άξονας με μεταβλητό βήμα για ρύθμιση της ισχύος, μετάδοση κίνησης με σταθερό λόγο και σύστημα πηνίου κορώνας στο επάνω μέρος του α.,μικροϋπολογιστής και σύγχρονη γεννήτρια. Για αποθήκευση της ενέργειας του ανέμου, εκτός από κλασικές μεθόδους έχουν μελετηθεί η συμπίεση αέρα σε στεγανά υπόγεια σπήλαια, η χρησιμοποίηση πολύ ισχυρών σφονδύλων και η χρήση του ηλεκτρισμού για την παραγωγή υδρογόνου. Έγινε επίσης αποδεκτό ότι πρέπει να χρησιμοποιούνται πολλοί α. ομαδοποιημένοι σε ειδικούς χώρους (βλ. λ. ανεμογεννήτριες). Η εντυπωσιακότερη συγκέντρωση ανεμοκινητήρων στην Ελλάδα βρίσκεται στο οροπέδιο του Λασιθίου, ανάμεσα στις ψηλότερες κορυφές της Δίκτης. Με τους ανεμοκινητήρες αυτούς αρδεύεται ολόκληρη η εύφορη πεδιάδα, η οποία βρίσκεται σε υψόμετρο 1.000 μ. και έχει μήκος 9-10 και πλάτος 5-6 χλμ. (φωτ. Ι. Ντεκόπουλου). Μία μηχανική διάταξη με οδοντωτούς τροχούς (γρανάζια) μετατρέπει την περιστροφική κίνηση, που δίνει ο άνεμος στα πτερύγια του ανεμοκινητήρα, σε ευθύγραμμη εναλλασσόμενη κίνηση ενός κατακόρυφου άξονα· ο άξονας αυτός, ανεβοκατεβαίνοντας, κινεί τον μοχλό μιας υδραυλικής αντλίας. Ανεμόμυλος της Καρελίας, στη Ρωσία στο μεγάλο υπαίθριο Αγροτικό Μουσείο που βρίσκεται στις όχθες της Ονέγκα.